Divan-ı Hikmet’te Emir Kipinin Ikinci Tekil Kişi Durumu

Abstract

Divan-ı Hikmet; tarihî süreçte Taşkent, İstanbul, Kazan vb. merkezlerde muhtelif hacim ve kapsamlarda matbu olarak yayımlanmıştır. Üzerinde pek çok inceleme ve değerlendirme yapılan bu Türk dili ve kültürünün şaheserini biz de Hayati Bice’nin hazırladığı Türkiye Diyanet Vakfı tarafından ilk kez 1993 yılında yayımlanan kitabı esas alarak değerlendirdik ve 144 adet hikmetteki {-GIl} emir ekinin durumunu inceledik. Bu araştırmada, kaynak tarama yöntemi kullanılmıştır. {-GIl} son ekinin Divan-ı Hikmet’teki geçiş frekansı ve bu ekin farklı biçimleri tespit edilmiştir. Çalışmanın, Türkçedeki ekler hakkında araştırma yapacak kişiler için faydalı olacağı düşünülmektedir. Divan-ı Hikmet’teki 144 hikmetin toplam 5527 mısrası incelenmiş; 383 adet {-GIl} ekli emir cümlesi olduğu tespit edilmiştir (% 6.00). Kelime grubu içindeki {-GIl} ekli yapıların {-gıl} biçiminde olanları 141 adet; {-gil} 45 adet, {-ğıl} 166 adet, {-ğil} ise bir adettir. {-gıl} ve {-ğıl} biçimindeki yazılışın bu kadar çok ve birbirine yakın sıklıkta kullanılması, Divan-ı Hikmet’te bu ekin yazımıyla ilgili bir kararsızlığın olduğunu düşündürmektedir.