Türk Edebiyatında 15. yüzyıldan bir nesir kesiti olarak Hamza-nâme’nin hitap ettiği zümreler

Abstract

Türkçe Hamza-nâmeler Hamzavî (ö. 815/1412-13) tarafından yazıya geçirilmiştir. Hamza-nâmelerin önce sözlü bir gelenek olarak Türkler arasında itibar gördüğü anlaşılmaktadır. Hamza-nâme’nin Türk halkı tarafından sevilmesinde Hazreti Hamza’nın cesareti, dürüstlüğü ve daima zayıftan yana olması gibi sebepler etkili olmuştur. Hamzanâme 72 kitaptan oluşmaktadır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler Kütüphanesinde bulunan nüsha, nitelik ve nicelik bakımından farklı önemi haizdir. Destansı ögelerin kimi ciltlerde daha yoğunlukta olduğunu gördüğümüz bu muazzam eser, yazıldığı dönemden itibaren çok geniş bir coğrafyada farklı zümreler tarafından okunmuştur. Çok ilginç bir okuma tarzının varlığına şahit olduğumuz Hamza-nâme ciltlerinin hemen hemen 72’sinde de çok sayıda kayda geçirilmiş “okundu” bilgileri ile karşılaşılır. Bu kayıtlarda; eserin hangi cildi okunmuşsa, okumanın ardından, farklı kalemle eseri okuyanın adı, cildin okunduğu mekânın adresi, okuyanların ve hatta bazen dinleyenlerin kısa tanıtımı yer almaktadır.